Japon çizgi film (anime) sanatı, Hayao Miyazaki çözümlemesi ve Türkiye örneği

Abstract

Son yıllarda animasyon filmlere olan ilgi giderek artmaktadır. Bu konuda, 80’lerden bu yana Uzakdoğu’da Japonya’da yeni bir animasyon sektörü dikkatleri üzerine çekmektedir. Anime olarak tanınan Japon çizgi filmi, kendine özgü anlatım dili, animasyon tekniği, karakterleri, geniş konu yelpazesi, vb. özellikleri ile her yaştan izleyici kitlesine hitap etmektedir. Japonya’da anime sektörünün en önemli yönetmenlerinden biri Oscar ödüllü Hayao Miyazaki’dir. Miyazaki filmlerinin özgünlüğü, derinliği, konu seçimi, karakter çeşitliliği, Doğu ve Batı kültürlerini aynı potada eriterek yarattığı evrensel dili, beslendiği kültürel kaynaklar vb. sebeplerle tüm Dünyada tanınan ve takip edilen bir yönetmen olmayı başarmıştır. Japonya’da çizgi film sanatının Batı’daki Disney gibi bir endüstrinin dışında bu denli başarılı olması ve Miyazaki gibi bir sanatçının yetişmesi, elbette o kültürün, tarihin, sanatın ve felsefi değerlerin ürünüdür. Türkiye’de gelişmekte olan çizgi film alanında daha yaratıcı, kitleleri etkileyebilecek, zengin kültürel birikimlerden yararlanılarak yapılmış çizgi filmlerin olmaması ve yapılanların da başarılı olamaması yıllardır tartışılan bir konudur. Türkiye’de bu tartışmalar sürerken Doğu’da, Japonya’da karşımıza güçlü bir anime sektörü ve Hayao Miyazaki gibi bir örnek çıkmaktadır. Bu çalışmada, Miyazaki’nin uluslararası başarısının nedenleri araştırılarak Türk çizgi filminin gelişmesine ve çeşitlenmesine katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Bu amaçla Hayao Miyazaki’nin başarısının altında yatan sebepler ve beslendiği kaynakların neler olduğunu ortaya koymak için dokuz animesi çalışmada örneklem olarak ele alınarak; ortak konu ve motifler, karakterler, zaman ve mekân, Doğu-Batı etkileşimleri başlıklarıaltında incelenmiştir. Sonuç olarak, Miyazaki’nin beslendiği kültürel kökler, birikimler, evrensel değerler, vb. ortaya konularak; Türkiye’nin de çizgi film sanatçılarını etkileyecek benzer dinamiklere, henüz değerlendirilememiş zengin bir miras veköklü bir kültürel birikime sahip olduğu ortaya konmuştur.