Bilgi teknolojileri dış kaynak kullanımında biçimsel ve ilişkisel yönetişim yeri : havacılık sektöründe bir araştırma

Abstract

Örgütlerin bilgi teknolojileri (BT) konularında dış kaynak kullanmaları, BT ürün/hizmetlerine sahip olma maliyetlerinin düşürülmesi, modern teknolojilere hızlı bir şekilde ulaşılması, personel artışına gitmeden teknik problemlerin çözülmesi, işletmenin ana işine odaklanması gibi birçok fayda sağlamakla birlikte tedarikçiye olan bağımlılığın artması, iş yapma bilgisinin kaybedilmesi, gizli sahip olma maliyetlerinin oluşması, tedarikçinin fırsatçı davranış göstermesi gibi birçok riski de içinde barındırmaktadır. Bu nedenle bu ilişkilerin yönetilmesinde uygun yönetişimin seçilmesi önem taşımaktadır. Örgütler arası ilişkilerin yönetilmesinde esas olarak biçimsel (sözleşme) ve ilişkisel (ilişki normları) olmak üzere iki tür yönetişim mekanizması bulunmaktadır. Biçimsel yönetişim bir ilişkideki beklenen sonuçları ve davranışları yazılı olarak belirttiği için yasal bir koruma mekanizması olurken ilişkisel yönetişim ise özellikle ilişkide öngörülemeyen durumlar oluştuğunda daha esnek tepki verilmesini sağlamaktadır. Bilgi teknolojilerinin yoğun olarak kullanıldığı havacılık sektöründe yapılan bu araştırmanın havacılık sektöründe faaliyet gösteren işletmeler tarafından BT tedarikçileriyle olan ilişkilerinin nasıl yönetildiğini açıklamak ve BT dış kaynak kullanımı başarısının açıklanmasında yönetişim mekanizmalarının etkisini test etmek üzere iki temel amacı bulunmaktadır. Karma desen araştırması olarak tasarlanan bu araştırmada birinci araştırma sorusunu cevaplandırmak için nitel, ikinci araştırma sorusunu cevaplandırmak için ise nicel yöntemlerden faydalanılmıştır. Nitel araştırmanın sonuçlarına göre; yöneticiler tarafından bir ilişkinin yönetilmesinde sözleşmeler kadar, güven, güç kullanımının kısıtlanması, karşılıklılık, bilgi paylaşımı, esneklik gibi sosyal mekanizmaların varlığının önem taşıdığına güçlü bir vurgu yapılmıştır. Nicel araştırmanın sonuçlarına göre ise BT dış kaynak kullanımı başarısını sözleşmeler ve ilişki normları ayrı ayrı istatistiksel olarak anlamlı açıklamaktadır. Bunun yanı sıra iki yönetişim mekanizması birlikte kullanıldığında BT dış kaynak kullanımı başarısını açıklama gücü artmaktadır.