Göçmenliğin mekansal sosyolojisi : Şanlıurfa örneği

Abstract

Bu çalışma, 2011 yılında Suriye’de başlayan iç çatışmalar sonucu Türkiye’ye göç eden Suriyeli göçmenlerin genelde Şanlıurfa’ya özelde Şanlıurfa’nın belli bölgelerine yoğunlaşmasının sosyolojik dinamiklerini ve bu dinamiklerin göç sürecindeki toplumsal karşılığına odaklanmayı hedeflemiştir. Mezo ölçekte konuyu ele alan bu araştırmada, göç sürecindeki karmaşık ilişkileri çözümlemek üzere yorumlayıcı paradigma ve nitel yöntem ile nitel yöntemin baskın kullanılan gözlem, görüşme ve doküman toplama tekniklerinden yararlanılmıştır. Bu bağlamda 56 Suriyeli göçmen ve 20 saha uzmanı olmak üzere 76 kişi ile görüşme yapılmıştır. Ayrıca 2 odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Suriyeli göçmenlerin Şanlıurfa’ya yoğunlaşması üzerinde fiziksel yakınlıkla birlikte Suriyeli göçmenler ile Şanlıurfa arasındaki özgün ilişkilerin belirleyici olduğu gözlenmiştir. Bu kapsamda akrabalık ilişkileri, aşiretsel bağlar, sosyal ağlar, tarihsel ilişkiler, coğrafi beraberlik, etnisite, dil, din, kültürel benzerlik ve Şanlıurfa’nın toplumsal yapısı ön plana çıkan unsurlardır. Bununla birlikte iş benzerliği ve ‘ucuz kent’ bu süreçte etkili olan yapısal faktörler arasında yer almıştır. Sözü edilen unsurlar yumuşak bir göç sürecinin yaşanmasında belirleyicidir. Ancak Şanlurfa’nın enformel toplumsal ilişkileri ve Suriye ile benzer geleneksel yapısı ikinci evlilikler gibi istismar alanların şekillenmesinde ve göç endüstrisinin gelişmesinde de etkilidir. Şanlıurfa’nın ekonomik ve demografik dezavantajlı konumu, göçmenler ile bölge halkı arasında problem kaynağı oluşturmaktadır.