Türkiye'de kadın örgütlenmesinde kesişen ve ayrışan eğilimler : meydan okuma, uzlaşma, uysallaşma

Abstract

Bu çalışmada, kadın örgütlenmesindeki farklı örgütsel pratiklerin ve eylem biçimlerinin arka planları, dinamikleri ve bağlantıları konu ediliyor. Kadın örgütlerinin kadın hareketlerine bağlanma biçimlerinin ve devlet gibi iktidar yapılarıyla, ana akım yapılarla ilişkilenme düzeylerinin muhalefet etme ve değişim yaratma kapasitelerini nasıl belirlediği gösteriliyor. Çalışmanın argümanı, kadın örgütlerinin özünde değişim yaratma hedefi olan kadın hareketinin parçaları olarak konumlandıkları, hareketin hedefleri için çalıştıkları, ana akım iktidar yapılarına muhalefet ettikleri ve buna alternatifler geliştirdikleri ölçüde meydan okuma ve değişim yaratma kapasitelerinin arttığıdır. Çalışma, 2016 yılında Batman ve Diyarbakır’da farklı ideolojik temelleri, örgütsel pratikleri ve ilişki ağları olan on yedi kadın örgütünün deneyimine dayanarak yapılan bir feminist araştırmaya dayanıyor. Bu araştırma, kadın örgütlenmesinde ‘toplumsal hareket’ ve ‘sivil toplum’ denebilecek iki ayrı perspektifin belirleyici rol oynadığını; belli bir ideolojisi ve kadın kurtuluş perspektifi olan bir hareketin bileşeni olmak ile sivil toplum alanında Sivil Toplum Kuruluşu olarak kurulmak arasındaki farkı gösteriyor. İkinci örgütlenme tarzı, 1990’lardan itibaren dünya genelinde yükselen sivil toplumculuk ve STK’laşma eğilimiyle yakından ilgilidir. Bu eğilim büyük ölçüde kadın örgütlerinin devlet kurumlarıyla, ana akım kuruluşlarla ve fon kurumlarıyla geliştirdikleri ilişkiler sonucunda oluşan uzlaşma alanlarının yansımasıdır. Kadın sorunlarının çözümünde bu yapılarla işbirliğine, uzlaşmalara ve proje temelli çalışma biçimlerine vurgu yapar. Bu tarz örgütlerin çoğu kendilerini siyasetler ve ideolojiler dışında yapılar olarak varsaydıkları için doğrudan muhalefet etme amaçları yoktur. Hem bir arada varlıklarını sürdüren hem de ayrışan bu eğilimler, araştırma yapılan yerin özgünlükleriyle birlikte, genel olarak Türkiye kadın hareketi içerisinde son otuz yıldır yapılan bazı tartışmalara da ışık tutuyor ve bu konuların feminist politika temelinde tartışılmasına olanak sağlıyor.