Dönüştürücü öğrenme kuramı açısından öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri entegrasyonu uygulamaları

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Bilişim Teknolojileri (BT) öğretmen adaylarının dönüştürücü öğrenme kuramına dayalı olarak mikro düzeyde bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT) entegrasyonu gerçekleştirme dönüşümlerini incelemektir. Tarama modeli kullanılan araştırmada yöntem çeşitlemesinden yararlanılmış, yöntemler arası çeşitleme türlerinden karma yöntem deseni kullanılmıştır. Araştırma, 2011-2012 öğretim yılı bahar döneminde Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü’nde yürütülen öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını öğretmenlik uygulaması dersini alan 54 BT öğretmen adayı, altı uygulama öğretmeni ve iki uygulama öğretim elemanı oluşturmuştur. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları temel ve destek veri toplama araçları olarak iki kategoriye ayrılmıştır. Temel veri toplama araçlarının geliştirilmesi için dönüştürücü öğrenme veri toplama seti temel alınmış ve BİT entegrasyonuuygulamaları için uyarlanmıştır. Destek veri toplama araçlarını ise uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanı için geliştirilen görüşme formları ve araştırmacı günlüğü oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen nicel veriler betimsel istatistikler (frekans, yüzde), ki-kare testi ve Fisher’ın tam olasılık testi ile analiz edilirken nitel veriler ise tümevarım analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre BT öğretmen adaylarının yaklaşık üçte birinin öğretmenlik uygulaması dersinden dolayı mikro düzeyde BİT entegrasyonu dönüşümü yaşadığı görülürken çoğunun ise mikro düzeyde BİT entegrasyonu kapsamında dönüşüm yaşamadığı görülmüştür. Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında mikro düzeyde BİT entegrasyonu dönüşümü yaşayan BT öğretmen adaylarının çoğunun dönüşümün ilk basamaklarında yer aldıkları belirlenmiştir. Bunun yanı sıra eleştirel değerlendirmenin, yeni bir karar almanın, özgüven gelişmesinin, mutlu olmanın ve olumlu dönüt almanın BT öğretmenadaylarının mikro düzeyde BİT entegrasyonu dönüşüm göstergeleri arasında yer aldığı bulunmuştur. BT öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında mikro düzeyde BİT entegrasyonu dönüşümlerini uygulama öğretmeni, uygulama öğretim elemanı, öğretmenlik uygulaması dersi arkadaşı ve diğer branş öğretmenleri gibi kişilerin kolaylaştırdığı belirlenmiştir. Dönüşümü kolaylaştıran kişilerin yanı sıra BT öğretmen adaylarının konu anlatımı, uygulama öğretmeninin ders anlatımını gözlemlemesi, ders gözlem raporu yazması, kendi kendilerini sorgulaması ve BİT araçlarını kullanması gibi sınıf etkinliklerinin dönüşümü kolaylaştırdığı bulunmuştur. Uygulama okulunun ve öğretmenlik uygulaması dersinin bazı aksayan yönleri ile BT öğretmen adayının, uygulama öğretmeninin ve uygulama öğretim elemanının bazı eksikliklerinin öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında mikro düzeyde BİT entegrasyonu dönüşümünü engelleyen unsurlar arasında yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlik uygulaması dersinin BİT entegrasyonunu geliştirme-uygulama fırsatı sunmasından dolayı BT öğretmen adaylarının mikro düzeyde BİT entegrasyonu dönüşümüne katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Bunların yanı sıra BT öğretmen adaylarının dönüşümyaşayabilmeleri için dersin paydaşları olan uygulama öğretim elemanının, uygulama öğretmeninin ve BT öğretmen adayının bazı sorumlulukları olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın sonunda BT öğretmen adaylarının BİT entegrasyonu dönüşümü yaşayabilmeleriiçin uygulamaya ve yapılacak araştırmalara yönelik önerilerin yanı sıra öğretmenlik uygulaması dersinin yürütülmesine yönelik bir model önerisi sunulmuştur.