Sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik anlayışları ve rehberliğe yönelik tutumları

Abstract

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, öğrencilerin bir bütün olarak gelişimlerinin hedeflendiği çağdaş eğitiminin ayrılmaz bir parçasıdır. Bireyin kapasitelerini tam olarak gerçekleştirmesine yönelik bir yardım hizmeti olan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etkili olarak sürdürebilmesi için okulda öğrenci ile ilişkili olan tüm personele çeşitli rol ve sorumluluklar düşmektedir. Halen ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarımızda uygulanmakta olan gelişimsel rehberlik anlayışına dayalı sınıf rehberlik programındaki en önemli rol ve sorumluluklar ise rehberlik saatlerine girmekle ve rehberlik programında yer alan etkinlikleri yerine getirmekle yükümlü olan sınıf rehber öğretmenlerine ait bulunmaktadır. Sınıf rehber öğretmenlerinin kendilerinden beklenen rol ve sorumluluklarını etkili biçimde yerine getirebilmeleri için rehberlik ilkelerini ve kavramlarını anlama ve içselleştirme anlamına gelen rehberlik anlayışına yeterli düzeyde sahip olmaları gerekmektedir. Ayrıca bu rol ve sorumlulukları gerçekleştirmeye yönelik davranış eğilimlerini belirleyen rehberlik hizmetlerine ilişkin tutumlarının da olumlu olması gerekmektedir. Bu çalışmada sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik anlayış düzeyleri ile rehberlik hizmetlerine yönelik tutum düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Araştırma, Eskişehir'deki 33 ilköğretim okulunda ve 9 ortaöğretim okulunda görevli olan 595 sınıf rehber öğretmeninden elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların rehberlik anlayış düzeylerine ilişkin veriler Rehberlik Anlayış Envanteri (Öztemel, 2000) ile, rehberliğe yönelik tutum düzeylerine ilişkin veriler ise araştırmacı tarafından geliştirilen Sınıf Rehber Öğretmen Tutum Ölçeği ile elde edilmiştir. Araştırma sonucunda, sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik anlayış düzeyleri ve rehberliğe yönelik tutum düzeylerinin oldukça yüksek olduğu, rehberlik anlayış düzeyleri ile rehberliğe yönelik tutum düzeyleri arasında orta düzeyde (r=.43) bir ilişki olduğu saptanmıştır. Katılımcıların rehberlik anlayışı ve rehberlik tutum düzeylerinin cinsiyetleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin tek yönlü MANOVA analizi sonuçlarında ise, kadın sınıf rehber öğretmenin hem rehberlik anlayışlarının hem de rehberliğe yönelik tutumlarının erkeklere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Branşa göre ise sınıf rehber öğretmenlerin rehberlik anlayışlarının ve rehberliğe yönelik tutumlarının değişmediği saptanmıştır. Rehberlikle ilgili hizmet içi eğitime katılma durumuna göre rehberliğe yönelik tutumda katılanlar lehine anlamlı farklılık gözlenirken, rehberlik anlayışında farklılık gözlenmemiştir. Çalışılan eğitim kademesine göre ise, ilköğretimde çalışan sınıf rehber öğretmenlerin hem rehberlik anlayış düzeyleri hem de rehberliğe yönelik tutum düzeylerinin ortaöğretimde çalışanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Kıdem yıllarına göre ise, 1-9 ve 10-19 yıl arası kıdem yılına sahip olan sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik anlayış düzeylerinin kıdem yılı 20 ve üzeri olanlardan daha yüksek olduğu, ancak sınıf rehber öğretmenlerinin rehberliğe yönelik tutum düzeylerinin kıdem yıllarına göre değişmediği saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular rehberlik hizmetlerinin sunulmasında önemli yere sahip sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik ilke ve kavramlarını genel olarak doğru anladıklarını ve rehberlik hizmetlerini sunmaları için gerekli olan olumlu tutuma da büyük ölçüde sahip olduklarını işaret etmektedir.