Fen-teknoloji-toplum-çevre öğrenme alanının çevre bilinci kazandırmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri

Abstract

2004 yılında ilköğretim programlarının yenilenmesi ile birlikte ilköğretim Fen Bilgisi Dersi Öğretim Programı da yenilenerek adı Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı olarak değiştirilmiştir. Yenilenen Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı içerisinde yer alan Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre öğrenme alanı çevreye ilişkin kazanımların yer aldığı önemli bir öğrenme alanıdır. İlköğretim programlarında ayrı bir çevre dersinin yer almaması ve Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre öğrenme alanında çevreye yönelik konuların yer alması nedeniyle, bu öğrenme alanı çevre bilinci geliştirmeye katkısı bakımından önemli görülmektedir. Bu araştırmada da Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı’nda yer alan Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre öğrenme alanının öğrencilere çevre bilinci kazandırmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırma betimsel model kapsamında nitel yaklaşım benimsenerek 2009-2010 öğretim yılı bahar döneminde Kayseri ili Melikgazi İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 10 ilköğretim okulunda gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılarak sosyo-ekonomik açıdan alt, orta ve üst düzey olarak belirlenen ilköğretim okullarından 30 sınıf öğretmeni katılmıştır. Araştırma verileri yarı-yapılandırılmış görüşmelerle toplanmıştır. Yarı-yapılandırılmış görüşmelerle elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin çevreye önem verdikleri, fakat çevre bilinci kazandırmaya yönelik Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre öğrenme alanını yeterince tanımadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenler genelde çevre bilincini çevre temizliği olarak tanımlamıştır. Çevre bilincinden söz ederken özellikle çöplerin ayrıştırılmasını bütün sosyo-ekonomik düzey okullarda görev yapan öğretmenler vurgulamıştır. 2004 Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı’nda Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre öğrenme alanının yer almasını öğretmenler genelde yararlı olarak değerlendirmiştir. Bu öğrenme alanının kazanımlarını çevre bilinci kazandırmada genel olarak yeterli bulan öğretmenler, kazanımların uygulama boyutunda sorunla karşılaştıklarını belirtmiştir. İçerik boyutunda ise alt sosyo-ekonomik düzey okulda görev yapan öğretmenler kapsamın çok geniş olduğunu belirtirken orta ve üst sosyo-ekonomik düzey okullarda görev yapan öğretmenlerden bazıları yüzeysel olduğunu bazıları ise sürenin yetersiz olduğunu belirtmiştir. Yine içerik boyutunda öğretmenler, içeriğin yakın çevreye uygun olmadığını ve bunun da uygulamaları olumsuz etkilediğini düşünmektedir. Etkinliklerin uygulanmasında, özellikle üst sosyo-ekonomik düzey okullarda görev yapan öğretmenlerin programı takip etmedikleri ortaya çıkmıştır. Değerlendirme boyutunda ise üst sosyo-ekonomik düzey okullarda görev yapan öğretmenler proje, performans görevlerine vurgu yaparken alt ve orta sosyo-ekonomik düzey okullarda görev yapan öğretmenler genelde sözlü ve yazılı sınavlarla değerlendirme yaptıklarını belirtmiştir. Öğretmenlerin Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre öğrenme alanında çevre bilinci kazandırırken karşılaştıkları sorunlar; araç-gereç yetersizliği, uygulamanın yeterince yapılamaması, süre yetersizliği, velilerin ilgisizliği, laboratuar eksiklikleri ve gezi düzenlemede karşılaşılan sorunlar biçiminde ortaya çıkmıştır. Bütün sosyo-ekonomik düzey okullarda benzer sorunlar olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte sosyal çevrenin farklılık göstermesi sorunların içeriğinde de farklılık olduğunu ortaya çıkarmıştır.