Bağımsız anaokullarında görev yapan öğretmenlerin ve okul müdürlerinin demokrasi ve demokrasi eğitimine ilişkin görüşleri

Abstract

Demokrasi kültürünün yerleşmesi ancak demokratik tutum ve davranışları içselleştirmiş ve günlük yaşamında demokratik ilkeleri işe koşan bireylerle mümkündür. Çocuğun doğumu ile başlayarak ailede kazandırılması gereken demokratik tutum ve davranışlar, çocukların formal eğitim almaya başladığı okulöncesi dönemden itibaren de tüm eğitim basamaklarında aşamalı olarak verilmelidir. Eğitim sisteminde söz konusu bireyleri yetiştirmek amacı ile hem eğitim programlarında sistemli şekilde demokratik tutum ve davranışların kavratılmasına yönelik olarak demokrasi eğitimi uygulamalarının yapılması hem de okul kurum kültürü içerisinde demokratik bir ilişki tarzının oturtulması ve okulda yer alan tüm personelin tutum ve davranışları ile çocuklara olumlu rol model olmaları gerekmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı, okulöncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin ve okul müdürlerinin demokrasi ve demokrasi eğitimi üzerine görüşlerini belirlemektir. Çalışmanın verileri iki aşamada toplanmıştır. Çalışmanın il aşamasında 10 bağımsız anaokulunda görev yapmakta olan 15 öğretmen ve 8 okul müdürüyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış, görüşmelerden elde edilen veriler tümevarım analiz tekniği kullanılarak analiz edilmiş, belirlenen temalar, alt temalar ve kategorilerden çalışmanın ikinci aşamasında kullanılmak üzere yazılı görüşme formu oluşturulmuştur. On dört bağımsız anaokulunda görev yapan 45 anaokulu öğretmenine ve 10 okul müdürüne yazılı görüşme formu uygulanmıştır. Ayrıca okulöncesi eğitim programında demokratik tutum ve davranışları kazandırmaya yönelik olan kazanımlar belirlenmiş ve kontrol listesi oluşturulmuş, oluşturulan kontrol listesi ise yalnızca öğretmenlere uygulanmıştır. Yazılı görüşme formu ve kontrol listesinden elde edilen verilerin analizinde yüzde ve frekans hesaplamaları yapılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenler demokrasiyi daha çok yönetim biçimi ve insan hakları boyutu ile ele almış; okul müdürleri ise daha çok insan hakları boyutunda yoğunlaşmışlardır. Ancak hem öğretmenler hem de okul müdürlerinin “anadilini öğrenme ve kullanma hakkının” önemine en az düzeyde vurgu yaptıkları belirlenmiştir. Öte yandan, öğretmenler ve okul müdürleri demokrasi eğitiminin önemini vurgularken özellikle okulöncesi dönemde çocuklara demokratik tutum ve davranışlar kazandırılması gerektiğini belirtmişlerdir. Ancak, demokrasi eğitimine yönelik olarak sistemli herhangi bir uygulama yapmadıklarını, yalnızca sözel olarak kimi demokratik tutum ve davranışların önemini vurguladıklarını belirtmişlerdir. Aynı zamanda, Türk Eğitim Sisteminde kimi olumlu değişikliklerin olduğunu ancak bu değişiklikere rağmen eğitim sisteminin çocuklara demokratik tutum ve davranış kazandırmada yeterli olmadığını belirtmişlerdir.