7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki değerleri kazanma durumlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, 7.sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersindeki değerleri kazanma düzeylerini ve değerleri kazanma düzeylerinde etkili olan faktörleri belirlemektir. Bu doğrultuda verilerin toplanmasında nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma yöntem deseni benimsenmiş, karma yöntem desenlerinden yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Nicel ve nitel veriler eş zamanlı olarak toplanmış, bilgiler ayrı ayrı analiz edilmiş ve daha sonra veriler bir araya getirilerek iki veri türü ilişkilendirilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda; 7. sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde yer alan değerleri kazanma düzeylerini belirlemek amacıyla Beldağ (2012) tarafından geliştirilen Sosyal Bilgiler Dersi Değerler Eğitimi Ölçeği (SBDDEÖ), 2012-2013 eğitim öğretim yılı sonunda 462 tane 7. sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ise 7. sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde yer alan değerleri kazanma düzeyleri ve değerleri kazanma düzeylerini etkileyen faktörlere ilişkin 18 sosyal bilgiler öğretmeni ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: • 7. sınıf öğrencilerine uygulanan SBDDEÖ'nden aldıkları toplam puanların aritmetik ortalaması 134,10; ortalama kazanım düzeyi yüzdesi %76,72'dir. Bu değerler; öğrencilerin değerleri kazanma düzeylerinin düşük olmadığını ve kısmen yeterli olduğunu göstermektedir. Görüşme yapılan sosyal bilgiler öğretmenleri ise çoğunlukla; 7. sınıf öğrencilerinin değerleri kazanma düzeylerinin yetersiz ve kısmen yeterli olduğunu belirtmiştir. Öğretmenlerin görüşleri ve 7. sınıf öğrencilerine uygulanan SBDDEÖ'nden elde edilen sonuçlar karşılaştırıldığında, 7. sınıf öğrencilerinin öğretmenlerinin düşündüğü kadar değerleri kazanma düzeylerinin yetersiz olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. • Öğrencilere uygulanan ölçekte 7.sınıf öğrencilerinin cinsiyet değişkenine göre tüm değerlerde; aile aylık gelir durumu değişkenine göre barış, adil olma, farklılıklara saygı, dürüstlük; baba öğrenim düzeyi değişkenine göre barış, adil olma, bilimsellik, farklılıklara saygı; I. dönem Sosyal Bilgiler dersi başarı notu değişkenine göre barış, adil olma, farklılıklara saygı, dürüstlük, bilimsellik, vatanseverlik; anne öğrenim düzeyi değişkenine göre ise yalnızca bilimsellik değerinde anlamlı farklılıkların olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmenleri, 7.sınıf öğrencilerine uygulanan ölçekte cinsiyet değişkeni haricindeki diğer tüm değişkenlerin (aile aylık gelir durumu, anne ve baba öğrenim düzeyi, Sosyal Bilgiler dersi başarı notu ) öğrencilerin değerleri kazanma düzeylerini etkilediğini belirtmişlerdir. Öğretmenler değer kazanma sürecinde okul dışında etkili olduğunu düşündükleri faktörleri, okul içinde etkili olduğunu düşündükleri faktörlere göre daha çok vurgulamışlardır. • Öğrencilere uygulanan ölçekte 7.sınıf öğrencilerinin; Sosyal Bilgiler dersinde yer alan değerler arasında kazanım düzeyi yüzdesi sırasıyla en düşük estetik (%69,5) ve vatanseverlik (%70,8); en yüksek ise barış (%82,84) ve adil olma (%81,7) değerlerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmenleri ise; 7. sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde zor kazandığını düşündükleri değerler arasında en çok adil olma ve farklılıklara saygı, kolay kazandığını düşündükleri değerler arasında ise vatanseverlik ve bilimsellik değerlerinin olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenlerin kolay ve zor kazanıldığını düşündükleri değerler ile öğrencilerin değerleri kazanma düzeylerini gösteren ölçekten elde edilen verilerin örtüşmediği sonucuna ulaşılmıştır. • Sosyal bilgiler öğretmenleri, 7.sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde yer alan değerleri kazanmaları sürecinde daha çok aile ve öğrenciden kaynaklanan sorunlar yaşamaktadırlar. Bunların yanı sıra eğitim sisteminden ve çevreden kaynaklanan sorunlar da bulunmaktadır. Öğretmenler, yaşanan sorunlar arasında en az sayıda öğretmenden kaynaklanan sorunları vurgulamışlardır. • 7.sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde yer alan değerleri kazanmaları sürecinde yaşanan sorunların çözümüne ilişkin öğretmenler; Milli Eğitim Bakanlığı'na, ailelere, devletin politika anlayışına, öğretmenlere, okul yönetimine ve çevreye yönelik öneriler getirmişlerdir.