İlköğretim okulları ilk kademede okutulan ders kitaplarının resimlemeleri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Ülkemizde ilköğretim ilk kademede (1. ile 5. sınıf arası) okutulan ders kitapları, çocuğun eğitim-öğretimle resmen tanıştığı bu yıllarda okulu, okumayı sevmesi, derse karşı ilgi ve istek duyması açısından çok önemli bir yere sahiptir. Çünkü ders kitapları çocuğa etkili öğrenimde, öğrendiklerini özümsemesinde, okul dışı zamanlardaki öğretim etkinliklerinde yardımcı olacak en temel eğitim araç-gereçleridir. İlköğretim okullarında MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) tarafından gönderilen kitaplar okutulmaktadır. MEB Talim ve Terbiye Kurulu'nun belirlediği standartlar doğrultusunda bu kitaplar iç ve dış yapı (fiziksel) özellikleri açısından geliştirilmeye eksikliklerinin giderilmesine çalışılmıştır. Ancak bu kitaplar dış yapı özellikleri ve bu özellikler içinde en geniş ve önemli yere sahip "resimlemeler (illustrasyonlar)" açısından halen çok önemli eksiklikler taşımakta, bu eksiklikler eğitimin kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu araştırmanın amacı ilköğretim okullarında ilk kademede okutulan ders kitaplarının dış yapı özellikleri ve bunlar içinde "resimlemeler (illustrasyonlar)" konusundaki yanlışların ve eksikliklerin belirlenmesidir. Araştırma 2004-2005 eğitim-öğretim yılında MEB tarafından ilköğretim 1., 2., 3. sınıflara gönderilen kitaplardaki, Almanya'da ilk üç sınıfta okutulan kitaplardan uzman görüşleriyle elde edilen verilerle ve ayrıca Bursa ve Niğde illerinde görev yapan 40 sınıf öğretmeninin görüşlerine yer verilerek gerçekleştirilmiştir. Tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın verileri söz konusu kitapların görsel yönden incelenmesi, bu kitaplar hakkında sınıf öğretmenlerine ve uzmanlara uygulanan bir anketle toplanmıştır. İlk ankette toplam 15 madde bulunup sınıf öğretmenlerinin görüşleri 10 maddede belirlenmiştir. Bu anketle, sınıf öğretmenlerinin okuttukları ders kitaplarındaki resim, fotoğraf gibi görsel donanımların öğrencilerin eğitim-öğretimine olan etkisi üzerine genel görüşleri alınmış, öğrencilere verdikleri metin veya bilginin örneklenmesinde, konunun anlaşılmasında yaşadıkları güçlükler ortaya çıkarılmıştır. Ders kitaplarının görsel donanımları konusunda uzman görüşlerinin alındığı ikinci anket, sınıf öğretmenlerine uygulanan ilk anketin geliştirilmiş şeklidir. Fiziksel ve görsel özellikler olmak üzere iki bölümden oluşan bu ankette kitabın fiziksel özelliklerini belirlemek amacıyla düzenlenmiş 12 soru ve görsel özelliklerini belirlemek amaçlı hazırlanmış 15 madde bulunmaktadır. Bu anket aracılığı ile Türkiye ve Almanya'daki ders kitaplarının görsel açıdan mevcut durumunun belirlenmesi amaçlanmış, anket verilerine dayanarak ülkemizde okutulan ders kitaplarındaki görsel yetersizlikler ortaya konmaya çalışılmıştır.