Türkmenbaba Dağı'ndaki Kara Akbaba Aegypius Monachus L.'un populasyon biyolojisi üzerinde araştırmalar

Abstract

Kara Akbaba (Aegypius monachus L.) tüm dünyada tehdit altında olan bir türdür. İspanya'dan sonra en büyük populasyon Türkiye'de bulunmaktadır. Çalışma Türkiye'deki en büyük Kara Akbaba populasyonuna sahip olan Eskişehir'in güneybatısında yer alan Türkmenbaba Dağında gerçekleştirilmiştir. 2001-2003 yılları arasında, çalışma alanında türün yuva yerleri ve üreme başarıları tespit edilmiş ve yuva yeri seçimi ile ilgili veriler elde edilmiştir. Üç yıl süren arazi çalışmaları sonunda 9900 ha'lık bir bölgede toplam 74 yuva belirlenmiştir. 2001 yılında 11 (tüm yuvaların %32 si). 2002 yılında 26 (tüm yuvaların %43,5 i), 2003 yılında 26 (tüm yuvaların %35,1 i) yuvada ergin bireyler kuluçkaya yatmıştır. Üreme başarısı (uçma olgunluğuna ulaşan yavru/aktif yuva) 2001 yılında %90, 2002 %80,7, 2003 yılında %76,9 olarak belirlenmiştir. İnsan etkisinin az olduğu ortamlarda üreme başarısı %90 dır. Türkmenbaba Dağındaki Kara akbaba populasyonunun üreme başarısının düşük olması insan etkisinden kaynaklanmaktadır. Kara akbabanın yuva ve yuva yeri seçimi özelliklerini belirlemek için 21 karakter ölçülmüştür. Yuva yeri ile ilgili bir tercih olup olmadığını belirlemek için tesadüfi olarak seçilen ağaçlar ve alanlar ile yuva verileri arasında istatistiksel karşılaştırma yapılmıştır. Yuva ağaçlarını tamamının tepesi düzleşmiş ortalama yüksekliği 11,47±3,87 m. olan Kara çam ağaçlarından oluştuğu tespit edilmiştir. Gövde çapları ortalama 42,91±7,36 cm. dir. Aktif yuvanın en yakın yola uzaklığı 2 m. olarak belirlenmiştir. İstatistiksel testler vadinin orta bölgesinde ve orman örtüsüne göre aynı seviyede ya da baskın olan ağaçların yuvalama amaçlı olarak seçildiğini göstermektedir. Aktif iki yuva arasındaki en yakın mesafe 140 m. olarak tespit edilmiştir. Türün korunması için yaşlı Kara çam ağaçlarının kesilmemesi ve ormancılık faaliyetlerinin üreme dönemlerine göre düzenlenmesi gerekmektedir.