Önce dağıt sonra topla araç rotalama problemi için bulanık ortamda çok amaçlı yaklaşım ve uygulama

Abstract

Önce dağıt sonra topla araç rotalama probleminde (ÖDST-ARP), müşteriler dağıtım yapılacak ve toplama yapılacaklar olmak üzere ikiye ayrılır. Depodan çıkan bir araç ürünleri dağıtım yapılacak müşterilere götürdükten sonra toplama yapılacak müşterilere uğrayarak ürünleri alır ve depoya geri döner. Bu çalışmada ÖDST-ARP’yi matematiksel modelle çözebilmek için iki aşamalı bir yöntem geliştirilmiştir. Bölge oluşturma olarak isimlendirilen ilk aşamada önerilen çok amaçlı model ile müşteriler araçlara atanmış ve modelin çözümü için bulanık çözüm yaklaşımları kullanılmıştır. Amaçların ağırlıklarının elde edilmesi için Belenson ve Kapur’un iki oyunculu sıfır toplamlı oyun kuramına dayanan yöntemi bulanık kümeler ile yeniden düzenlenerek yeni bir metot önerilmiştir. Atama işleminden sonra araçların rotalarının oluşturulması önce dağıt sonra topla gezgin satıcı problemine (ÖDST-GSP) dönüşmüştür. Rotalama aşaması olarak isimlendirilen bu ikinci aşamada, her bir aracın rotası Goetschalckx ve Jacobs-Belcha’nın ÖDST-ARP için önerdikleri modelden kapasite ve atama kısıtları çıkarılıp ÖDST-GSP için oluşturulan matematiksel model ile elde edilmiştir. Son olarak her iki aşama sonunda bulunan araç rotalarının iyileştirilmesi için yerel arama kullanılmıştır. Önerilen yöntem ile literatürde yer alan test problemleri çözülmüş ve sonuçlar literatürde bilinen en iyi sonuçlar ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca seramik sağlık gereçleri üreten işletmenin bir haftalık rotalama problemi önerilen yöntem ile çözülmüştür. Araç kapasitesini aşan talep noktaları, araç kapasitesine göre bölünüp yapay noktalar elde edilerek tüm noktaların kapasitesinin araç kapasitesine eşit veya kapasiteden az olması sağlanmıştır.