Gerhart Hauptmann’ın Bahnwärter Thiel Adlı Novelin Türkçe Çevirisi Üzerine Yorumsal Bir İnceleme

Abstract

Bu makalede Alman edebiyatının 1912 yılında Nobel Edebiyat Ödülünü almış büyük yazarlarından Gerhart Hauptmann’nın (1862-1946) en tanınmış noveli olarak kabul edilen “Bahnwärter Thiel"in (1888) Türkçe çevirisi ele alınmaktadır. Natüralizm olarak adlandırılan edebiyat akımının en önemli Alman temsilcisi Hauptmann, bu novelde 19. yüzyıl sonlarında çağın olguları içinde ortaya çıkan düşünce tarzını ustalıkla çizip, kendi çağının çok ilerisini etkilemeye devam etmektedir. 1946 yılında “‘Hat Bekçisi Thiel" adıyla dilimize kazandırılan novelin Türkçe çevirisi üzerine günümüze dek bir araştırma yapılmamıştır.

Çalışma yazınsal çevirideki yöntemler ile başlayıp, yazar, çevirmen ve okur ilişkisi sorusu ile devam etmektedir. İnceleme bölümünde kullanılan yöntem kaynak metin odaklıdır. Yazınsal eserlerde yazarın iletisi bir bütün oluşturan içerik, biçim ve biçemde yansımaktadır. Bu nedenle kaynak metinden seçilen paragraf, tümce, sözcük ve deyimler çevirileri ile karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve çevirmenin okura sunduğu çözümler örneklerle tartışılmıştır. Yazının amacı, çevirmenin yazarın kendine özgü dil kullanımı ve iletisini Türk okuruna ne denli yansıtabildiğini saptamaktır.

This article is about the Turkish translation of Gerhart Hauptman’s (18621946) most known novel “Bahnwärter Thiel" (1888). Hauptmann, who won the Nobel Literary Price in 1912, is one of the most famous German authors and the most important representative of the literary trend, called Naturalizm. In “‘Bahnwärter Thiel" Hauptmann describes in a magnificient way the mentality in the end of the 19th century. His description has been very effective and still effects the reader today. The novel was translated into Turkish in 1946. From then on there hasn’t been any study on the Turkish version, “‘Hat Bekçisi Thiel".

Thinking that in literary translation the author’s message resulting from the content, form and style of the text has to be transferred, this article analyses some selected passages, sentences, words and idioms by comparing them with the original version and discusses the solutions found by the translator. The aim of the article is to clarify to what extent the translator was successful concerning the transfer of the author’s originality and message to the Turkish reader.