Uçak bakım planlamasının en iyilenmesine yönelik bir karar destek tasarımı

Abstract

Dünya havacılık sektörü son 5 yılda dünyada %5 büyürken Türk Sivil Havacılık sektörü %30 büyümüştür. Bu hızlı büyüme rekabet ve fırsatları da yanısıra getirmiştir. Sivil havacılık sektöründe etkili bir rekabet etkin bir filo yönetimi ile mümkündür. Filo yönetiminin en önemli işlevlerinden ikisi uçakların rotalarının belirlenmesi ve bakımlarının planlanmasıdır. Uçakların rotalarının belirlenmesi yani rotalamanın uçakların havada kalış sürelerini belirleyici olması, öte yandan, uçak bakım maliyetlerinin direkt işletme maliyetlerinin %18-23'ünü oluşturuyor olması göz önüne alındığında, bu iki problemin bütünleşik çözümlenmesi ile yakalanabilecek fırsatların havayollarının rekabet gücünü olumlu etkileyeceği açıktır. Her iki problemi ayrı ayrı inceleyen çalışmalar olmasına karşın iki problemi birlikte ele alan az sayıda çalışma mevcuttur. Bu çalışmada uçak rotalarının belirlenmesi yani rotalama probleminin bakım gereksinimleri ile birlikte ele alınması, böylece uçakların etkin kullanımının yanısıra bakım maliyetlerinin enküçüklenmesi hedeflenmiştir. Belirtilen hedef doğrultusunda, uçakların bakıma girmeden önceki yasal kullanılabilir uçuş zamanlarını da enküçükleyen bütünleşik çok-amaçlı karma tamsayılı doğrusal bir modelleme yaklaşımı önerilmiştir. Yaklaşım, uçuş sayılarını ve/veya sürelerini de karar vericinin öncelikleri doğrultusunda dengelemekte, böylece uçak kullanım oranlan ve bakım maliyetlerinin olabildiğince eşit tutulmasını sağlamaktadır. Uçakların günlük uçuş sayı ve sürelerinin dengelenmesi, mürettebat çizelgeleme problemlerinde karşılaşılabilecek bazı güçlükleri ortadan kaldırmaktadır. Önerilen yaklaşım karar vericiye hedefleri doğrultusunda önceliklerini güncelleme ve karşılıklı etkileşimli olarak yeniden-belirleme olanağı sunan bir karar destek sistemidir. Yaklaşımın geçerliliğinin sınanması aşamasında, iki havayolu işletmesinin gerçek verilerinden yararlanılarak oluşturulan problemler, CPLEX/GAMS karma tamsayılı doğrusal program çözücü yazılımıkullanılarak çözülmüş ve sonuçlar yorumlanmıştır.