Havayolu kargo taşımacılığında ana dağıtım üssü yerleşim problemine tamsayılı model yaklaşımı

Abstract

Ana Dağıtım Üssü yerleşim problemleri ve topla-dağıt ağ yapıları üzerine geliştirilen modeller son 20 yıldır özellikle ulaştırma ve telekomünikasyoı alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Topla-dağıt ağ yapısında, merkez konumda olan bir tesis, ana dağıtım üssü (ADÜ) olarak hizmet verir. Diğer tesislerden çıkan akışlar ADÜ'de toplanır ve gruplandırılır. Akışların tamamı ya diğer ADÜ'lere, ya da doğrudan varış noktalarına gönderilmek üzere bu merkezden ayrılır. Bu merkezileştirme ve operasyon ağını genişletme ölçek ekonomisinden yararlanma avantajını getirir. Havayolu işletmeleri açısından topla-dağıt yapısındaki uçuş ağı havayolu işletmelerinin kârını arttırmakta maliyetlerde önemli ölçüde tasarruf sağlamaktadır. Çalışmada temel olarak ADÜ yerleşim problemlerine yeni boyu kazandırılması amaçlanmıştır. Uçak tiplerinin ve sektörel özelliklerin ADÜ yerleşimleri üzerine etkileri araştırılmıştır. Uçakların performansları ve hava taşımacılığının sektörel özelliklerinden yola çıkılarak çok atamalı p-ADÜ medyan ve sabit maliyetli ADÜ yerleşim problemlerine yönelik karma tamsayılı doğrusal modeller ile çok atamalı p-ADÜ medyan ve güzergâhlarda kullanılacak uygun uçak tipi seçimi problemine yönelik karma tamsayılı doğrusal olmayan mode geliştirilmiştir. Modeller GAMS yazılımı kullanılarak kodlanmış ve çok atamalı p-ADÜ medyan ve sabit maliyetli ADÜ yerleşim problemlerinin çözümünde CPLEX çözücüsü, çok atamalı p-ADÜ medyan ve güzergâhlarda kullanılacak uygun uçak tipi seçimi modelinin çözümünde DICOPT çözücüsü kullanılmıştır. Modellerde kullanılan kısıt ve parametrelerin ADÜ yer seçimi ve atamalarında önemli etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Geliştirilen modellerin havayolu işletmelerinin farklı uçuş güzergâhlarına göre en uygun uçağın belirlenmes probleminin çözümünde de kullanılabileceği gösterilmiştir.