Ulusal planlama hiyerarşisinde doğal peyzaj karakterinin coğrafi bilgi sistemleri ile değerlendirilmesine yönelik bir yöntem önerisi : Kayseri çevre düzeni planı örneği

Abstract

İnsanoğlu tarımsal hayatın hüküm sürdüğü dönemlerden gelen kültürel birikimleri ve ihtiyaçları doğrultusunda plansız ancak doğa ile uyumlu kırsal yerleşmelerde yaşamını sürdürmüştür. Can ve mal güvenliğinin yanı sıra bir arada bulunma taleplerinin artması ve sanayileşmenin hızlı bir şekilde gelişmesi ile mevcut yerleşim alanları büyümüş ve yeni yerleşim alanlarının kurulması ihtiyacını doğurmuştur. Bu sürecin dönemsel olaylarla hız kazanması birtakım sorunları da beraberinde getirmiştir. Kaynakların sınırlılıkları, artan nüfusun ihtiyaçları ve değişen kültürel yapıyı temel alan toplumsal davranış biçimleri birtakım kuralların ve hukuki düzenlemelerin gelişimini zorunlu hale getirmiştir. Mekâna ilişkin kararların alınmasında rehber niteliği taşıyan bu düzenlemelerin hazırlanması süreçlerinde alana ait doğal karakterlerin göz ardı edilmesi ve planlara etkin bir şekilde dahil edilmemesi kaynakların planlı ve hızlı bir şekilde yok edilmesini ve alana özgü değerlerin yitirilmesi sonuçlarını ortaya çıkarmıştır. Bunun yanında teknolojik gelişimeler bir yandan yeni tahribat ortamları oluştururken bir yandan da mekâna ilişkin ileri düzey analizlerin yapılmasına imkan tanımıştır. Bu çalışma kapsamında ülkemizdeki mekânsal planlama mevzuatı kapsamında en üst kademede yer alan Çevre Düzeni Planı süreçlerinde, Coğrafi Bilgi Sistemleri destekli hazırlanan analitik etütlerin, doğal değerlerin korunmasına yönelik olarak ne ölçüde etkili olduğunun tespiti ve peyzaj karakteri değerlendirmelerinin plan kararlarına etkisinin belirlenmesine yönelik bir yöntem önerisi geliştirilmiştir.