Örgüt kültürü ile motivasyon teorilerinin uyumlaştırılması ve Arçelik Buzdolabı İşletmesi örneği

Abstract

Kültür toplumları ve işletmeleri etkileyen önemli bir çevre faktörüdür. Her toplum kendi kültürünün etkisinde olduğu gibi örgütler de bu kültürden soyutlanamazlar. Her örgüt doğal olarak içinde bulunduğu toplumun kültüründen etkilenmektedir. Fakat bununla beraber her örgüt de kendine has bir kültüre sahiptir. Bu kültürün farklı kültürün farklı kültürel değerlerden gelen çalışanlara benimsetilmesi oldukça güçtür. Bu konuda işletmeyi amaçlarına ulaştırmak isteyen yöneticilere önemli görevler düşmektedir. İşletmeye giren ve birbirinden farklı değer yargıları olan çalışanları anlayabilmek için önce içinde yaşanan toplumun kültürünü iyi tanımak gerekmektedir. Daha sonra da örgütün kültürünü çalışanlara benimsetmek için çalışanlar belli bir süreçten geçirilmelidir. Örgütler bir kültüre sahip olmakla birlikte bu kültürler örgütten örgüte farklılık göstermektedir. Her örgüt kendine ait inançlar, değerler, beklentiler, varsayımlar, tutumlar taşımaktadır. Bu da o örgütün kültürünü ifade etmektedir. Örgütlerde dört tip kültür görülmektedir. Bunlar rol kültürü, güç kültürü, destek kültürü ve başarı kültürüdür. Rol kültüründe roller ön plana çıkmakta, işletmede yukarıdan aşağıya herkesin rolü belirlenmektedir. Güç kültüründe, liderlerden güçlü oldukları kadar bilgili olmaları, astlardan da yumuşak başlı be istekli olmaları beklenmektedir. Güç örgütleri korkuyla bir kurala yönelmektedir. Başarı kültüründe, insanların tatmin olduğu görevlerde çalışmaktan zevk aldığı farzedilerek, insanların enerjisi ve zamanına olan talep yüksektir. Destek kültüründe ise çalışanların karşılıklı ilişkilerinde ait olma, anlaşma ve bağlılıktan doğan bir tatmin söz konusudur. İşletme içinde çalışanlara yaklaşım sahipolunan kültür yapısına göre değişmektedir. İşletmeler kendi kültürel yapıları doğrultusunda çalışanlarını motive etmeye yönelmektedirler. Bu bağlamda işletmede rol ve güç kültürleri hakimse, dışsal faktörlere önem verilmekte ve motivasyona dışsal olarak yaklaşılmaktadır. Eğer başarı ve destek kültürleri hakimse bu durumda işletme içsel faktörleri öne çıkarıp, motivasyonu içsel olarak ele almaktadır. Sonuç olarak, rol ve güç kültürleri ödüller ve cezalarla dışsal motivasyonun önemine yönelir. Başarı ve destek kültürleri ise, çalıştıktan sonra bireyin kendi iç tatminini sağlayan içsel motivasyona yönelir.