Ulaştırma işletmelerinde yeniden yapılanma ve TCDD için bir model önerisi

Abstract

DemiryoIIarı, ulaştırma sektörü içerisinde kritik bir önem taşımaktadır. Ancak günümüzde, demiryollarının sektöre payı diğer ulaştırma sistemlerine kıyasla gittikçe azalmaktadır. Dünya genelinde de ülkeler aynı problemle karşı karşıya kalmışlardır. 1990'lı yılların başında, bu düşüşe karşı önlemlerini almaya başIamışlar, Yeniden Yapılanma çalışmaları yaparak, demiryollarını rekabet edebilir bir düzeye çıkarmayı amaçlamışlardır. Özellikle Avrupa Birliği üyesi ülkelerde, bu konuda hızlı bir değişim süreci yaşandığı gözlenmektedir. Bunun nedeni, demiryollarının stratejik önemini kullanmak isteyen Avrupa Birliği'nin üye ülkeler arasında standart bir demİryolu ulaştırmasını amaçlamasıdır. Avrupa BirIiği'ne üyeliği gündemde olan ülkemizde de demiryolları aynı sektörel sorunları yaşamaktadır. Bu çalışmanın amacı, özellikle Avrupa ülkelerinin demiryollarında yaşanan genel sorunları ve bu sorunlara, Avrupa Birliği direktifleri doğrultusunda uygulanan çözüm yolları incelenerek, aynı sorunları yaşayan TCDD'nin mevcut durumunu ortaya koymak ve yapısına en uygun çözüm önerisini model olarak sunmaktır. Bu doğrultuda hazırlanan modelde, TCDD'nin temel süreçlerine göre örgütlenmesi önerilmektedir. Temel süreçler ise Yolcu, Yük, Atölye ve Altyapı olarak belirlenmiştir. Böylelikle her birim kendi sürecinin çıktısı ile ilgili faaliyetleri gerçekleştirecek, birimler arasında karmaşa yaratan gereksiz iletişim kanalları ortadan kalkmış olacaktır. Ayrıca her birim kendi faaliyet alanında uzmanlaşacak, aynı birer işletme gibi hareket edebilme yeteneğine sahip olacaklardır. Diğer yandan, model TCDD'nin hukuki durumunun da değişmesi gerektiğini öngörmektedir. Altyapı ve işletme birbirinden ayrı yürütülmelidir. Altyapı ve tarifelendirme sistemleri bağımsız devlet kuruluşlarının denetimine bırakılırken, hatlara erişim ve vagon kullanımı gibi işletmecilik faaliyetlerinde özel sektör katılımı sağlanmalıdır. Tüm bu yapısal değişimler yaşanırken, organizasyonun işletmecilik anlayışında da değişim amaçlanmaktadır. TCDD'nin müşteri odaklı bir yaklaşımla daha kaliteli bir hizmet üretimi gerçekleştiren bir demiryolu organizasyonu haline gelmesi için, söz konusu yapısal değişimleri, sürekli değişim anlayışıyla gerçekleştirmesi gerekmektedir.