Dünya'da ve Türkiye'de serbest bölgeler, faaliyetleri ve vergilendirme

Abstract

Ülkelerin siyasi sınırları içinde olup, gümrük sınırlarının dışında kabul edilen serbest bölgeler, 20. yüzyılın ilk yarısından itibaren gerek tür ve gerek sayı olarak artış gösterdiği gözlemlenmiştir. Gelir, Kurumlar, Katma Değer, Gümrük Vergisi muafiyet ve istisnaları, işci gelirlerinden vergi muafiyeti kolaylıkları ile yüzde 25'e varan tasarruf sağlama, yabancı sermaye, teknoloji, istihdam ve döviz geliri sağlayan serbest bölgeler, 1980 sonrasında ihracata yönelik sanayileşme stratejisi politikası kapsamında ekonomik ve sosyal kalkınmayı benimseyip sağlam ve istikrarlı bir ekonomik temel oluşturmak isteyen Türkiye'nin amaçlarını gerçekleştirmede uygulanan önemli araçlardan birisi olması nedeniyle çalışmamızın içeriğini oluşturmaktadır. Çalışmamızın birinci bölümüne, farklılık gösteren bölge türlerine ilişkin açıklamalarla başlanmış, amaç ve özellikleri anlatılmıştır. İkinci bölümde, dünyadaki serbest bölgelerin tarihsel gelişimi ele alınmış, üretim ve faaliyet konuları incelenmiş, Avrupa Topluluğu içerisindeki serbest bölgelerin hukuki ve işlevsel özelliklerine değinilerek ülkelerdeki serbest bölgeler hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde, Türkiye'deki gelişimi ve yasal alt yapısının oluşumuyla başlanmış, hukuki ve idari yapısındaki önemli noktalar anlatılmıştır. Gümrük Birliği'nin gerçekleşmesiyle oluşan düzenlemelere değinilmiş, Türkiye'de kurulmuş olan serbest bölgelerin genel yapıları ile bugüne kadar yaptıkları ticaret hacimleri, verilerin toplanması ve çözümü çerçevesinde anlatılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde, vergi muafiyet ve istisnaları, sunulan vergi avantajlarının çeşitleri ve özellikleri anlatılmıştır. Serbest bölgeler de vergi kolaylıklarının yatırımcıları dünyaya açılmak için serbest bölgelere çektiği, serbest bölgelere olan talebin giderek arttığı, dış ticaret içindeki payımn da giderek yükseldiği sonucuna ulaşılmıştır.