Michael Endes Roman Die unendliche Geschichte im Türkischen. Eine übersetzungskritische Analyse

Abstract

Çeviribilim çalışmaları çerçevesinde çocuk ve gençlik edebiyatı ürünleri çevirisinin özel bir konuma sahip olduğu ve çok sayıda sorunlar içerdiği bilinmektedir. Bununla beraber çocuk ve gençlik edebiyatı çevirisi alanında yapılan çeviri eleştirisi incelemeleri sınırlı sayıdadır. Çalışmanın amacı, Alman yazar Michael Ende'nin birçok yabancı dile çevrilen Die unendliche Geschichte (1979) adlı ünlü fantastik çocuk ve gençlik romanının Türkçe çevirileri örneğinde çocuk ve gençlik edebiyatı çevirisi alanına katkı sağlamaktır. Romanın ilk Türkçe çevirisi 1986 yılında Saadet Özkal tarafından yapılmış, Ren Yayınevi tarafından Bitmeyecek Öykü adıyla yayımlanmıştır. Eserin ikinci çevirisi ise Saffet Günersel tarafından yapılmış ve 1996 yılında Kabalcı Yayınevi tarafından yine Bitmeyecek Öykü adıyla yayımlanmıştır. 1999 yılında ise Saadet Özkal'ın ikinci bir çevirisi bir kez daha aynı çeviri eser adıyla Kabalcı Yayınevi tarafından basılmıştır. Die unendliche Geschichte adlı çocuk fantastik romanı çok sayıda kendine özgü görsel, dilsel ve biçemsel öğeler içerdiği için çevirmenler birçok çeviri sorunu ile karşılaşmaktadır. Çalışmanın amacı, anılan çevirmenlerin söz konusu çeviri sorunlarını çözmek için kullandıkları farklı çeviri tekniklerini işlevsel ve çocuk/genç okur odaklı çeviri kuramı ışığında (C. Nord ve E. O'Sullivan) ele almak, çeviribilimsel açıdan tartışmak ve seçilen çeviri tekniklerinin çevirilerin niteliğini ne yönde etkilediğini tespit etmektir. Çevirilerin incelenmesinde ilk önce yan metinler üzerinden çevirilerin 'amacı' (skopos) saptanmaya çalışılmıştır. Daha sonra özgün metnin belirgin özelliklerini yansıtan ve çeviri sorunu oluşturan örnek kesitler ele alınmış; çevirmenlerin ilgili çeviri sorunlarını aşmak için yararlandıkları çeviri teknikleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Buna göre Özkal'ın (Ende, 1986; 1999) çeviride daha çok kaynak metin odaklı, Günersel'in (Ende, 1996) ise daha çok çevirinin işlevini dikkate alarak erek okur odaklı bir yaklaşımı benimsediği saptanmıştır.