The effects of exchange rate dynamics on trade balance in Turkish economy

Abstract

Bu çalışma, Türkiye ekonomisinde dalgalı döviz kuruna geçiş sonrası döviz kurundaki değişimlerin ve dalgalanmaların dış ticaret dengesi üzerindeki etkilerini araştırmaktadır. Bu amaçla dört ayrı model geliştirilmiştir. Bu modeller 2003-2018 arası dönem için çeyreklik ve aylık veriler kullanılarak ARDL yöntemi ile tahmin edilmektedir. Araştırmanın temel çıkış noktası Türkiye ekonomisinde J-Eğrisi teorisinin geçerliliğini incelemektir. Çalışmada kullanılan temel modelin analiz sonuçlarına göre Türkiye ekonomisinde ilgili dönemde dış ticaret dengesinde J-Eğrisi etkisi ortaya çıkmamaktadır. Buna göre döviz kurundaki değişimlerin dış ticaret dengesi üzerindeki etkisi sınırlıdır. Bunun temel nedeni ise Türkiye ekonomisinde yurtiçine ve yurtdışına yönelik üretimde yüksek oranda ithal ara malı ve girdi kullanılmasıdır. Bu durumu analiz etmek için tahmin edilen ikinci modelin sonuçları da bunu doğrulamaktadır. Çalışmada ayrıca döviz kurundaki dalgalanmaların dış ticaret dengesi üzerindeki etkileri de araştırılmaktadır. Bu amaçla tahmin edilen model sonuçları döviz kurundaki dalgalanmanın kısa vadede pozitif, uzun vadede ise negatif etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca üretimdeki değişmelerin dış ticaret dengesi üzerinde negatif etkisi bulunmuştur. Modeller yardımıyla elde edilen sonuçlar Türkiye ekonomisinin üretim ile ilgili temel yapısal sorununun ithal ara malı ve girdi kullanımı olduğunu göstermektedir. Bu nedenle dış ticaret dengesi üzerinde döviz kurunun etkisi teorik beklentilerden farklı gerçekleşmektedir. Çalışmanın ulaştığı temel politika sonucu üretimde yerli ara malı ve girdi kullanımının artırılarak dış ticaret dengesinin iyileştirileceği yönündedir.