Türkiye'de ortak girişimlerin ekonomik analizi

Abstract

1970'li yılların ortalarından beri, sermaye oluşumundaki yetersizlik, az gelişmiş ülkelerin en büyük sorunlarından biri haline gelmiştir. Sermaye kıtlığının ve emek bolluğunun genellikle, bu ülkelerin belirleyici özelliği olduğu göz önünde bulundurulursa, gelişme için gerekli kaynaklar. Sağlayabilmek amacıyla yurt içi tasarruflara ek olarak, yabancı sermaye yatırımlarına başvurabilecekleri görülür. Yabancı sermaye yatırımları iki'ye ayrılmaktadır. Bunlar portföy yatırımları ve dolaysız yabancı sermaye yatırımlarıdır. Dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının ise ortak girişimler ve % 100 yabancı sermaye yatırımları şeklinde iki türü vardır. Sermayenin tamamı yabancı şirkete ait olarak kurulan yatırımlara, % 100 yabancı sermaye yatırımları denmektedir. Bu tür yatırımlarda yönetimle ilgili tüm sorumluluklar yabancı kuruluşa aittir. Kendi endüstrilerinde lider olan firmalar, az gelişmiş ülkelerde yaptıkları yatırımlarda, sermayenin % 100'üne veya büyük bir kısmına sahip olmak eğilimi göstermektedirler. Bu şekilde faaliyette bulunmak güçlü milliyetçilik ve sömürgeleşme korkusu yüzünden, yabancı ülkenin hükümeti tarafından yasaklanabilir. Böyle bir durum da ise, ortak girişimler alternatif olmaktadır. Ortak girişim, iki yada daha fazla sayıda teşebbüsün akat durumda ayrı ayrı yerine getirmek zorunda oldukları faaliyetleri, birlikte gerçekleştirmek üzere akdettikleri bir anlaşmadır. Ortak girişimler yoluyla kurulan işletmelerde yabancı ortak, teknolojisini, teknik bilgisini, organizasyon ve yönetim tecrübesini beraberinde getirmekte, yerli ortak ise hammaddelerin ve personel teminini, iç pazarlamayı sağlamaktadır. Az gelişmiş ülkelerde kurulan ortak girişimler, genellikle tüketim malları sanayiin de faaliyet göstermekte ve taraflar arasında mutabık kalınan bir ana sözleşmeyle hukukilik kazanmaktadır. Bu ülkelerde ortak girişimler genellikle çok uluslu şirketler tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye'de ortak girişimler son yıllarda önem kazanmaya başlamıştır.