1980 öncesi ve sonrası Türkiye'de uygulanan istikrar tedbirlerinin makro ekonomik göstergeler üzerine etkileri

Abstract

Ekonomik gelişme sürecinde karşılaşılan dengesizliklerin giderilmesi, iktisat politikalarının temel amacıdır. Bu süreç içerisinde ekonomik bütünü meydana getiren ve değişme eğilimindeki unsurlar arasında ortaya çıkan dengesizlikler, ekonomik ilişkileri kopukluğa uğratmakta ve istikrarsızlık baş göstermektedir. Ekonomik gelişme sürecinde bir takım dengesizliklerle karşılaşılması ise doğaldır. Zira, ekonomik bütünü oluşturan unsurların her biri ayrı bir gelişim çizgisine sahiptir ve aynı düzeyde gelişmeleri beklenemez. 1929'lara kadar uzanan Klasik anlayışın aksine, Keynesyen görüş ile gündeme gelen ekonomik sürecin kendiliğinden dengeye ulaşamayacağı ve bu süreçte karşılaşılan konjonktürel dalgalanmaların, devletin ekonomideki gelişen nispi rolüyle birlikte genişleme ve daralma dönemlerinde para ve maliye politikalarının kullanılmasıyla sağlanabileceği görüşü, iktisat politikarını konjonktür politikası kimliğine büründürmüştür. Konjonktür politikasının dengeye yönelik bir işlevi ise ona istikrar politikası niteliğini kazandırmaktadır. Dolayısıyla istikrar politikası ; Uzun dönemde sürekli büyümenin gerçekleştirilmesi için ekonomik gelişme sürecinde karşılaşılan kısa dönem dengesizlikleri giderme amacıyla alınan iktisat politikası önlemleri olarak kabul edilebilir. İstikrar politikasının seçimi, ülkenin ekonomik ve siyasi yapısının belirlediği çerçeve içerisinde karar alma yetkisini taşıyan politik kadronun tercihlerine bağlı bulunmaktadır. Sürekli büyüme olgusunun gerçekleştirilebilmesi için kısa dönemde ortaya çıkan dengesizliklerin giderilmesinde kullanılan en etkili araçlar maliye ve para politikalarıdır. 1950 ve 1960'ların nispi istikrarlı döneminden sonra 1970'lerin ikinci yarısından itibaren dünya ekonomisi ciddi istikrar ve intibak sorunları ile karşılaştı. 1973-1974'de petrol fiyatı artışı ile başlayıp, ileri ki yıllarda diğer dış ve iç faktörlerle ağırlaşan kriz dünya mal ve sermaye piyasalarını alt-üst etti. Petrol fiyatlarındaki görülmemiş artış, petrol ithal eden ülkelerin ödemeler dengesini ciddi bir şekilde bozdu. Pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke petrol şokunu massedebilmek için enerji fiyatlarını arttırdılar. Dünyada görülen ekonomik bunalımın Türkiye'yi etkilemesi ekonomik krize yeni boyutlar getirmiştir. Türkiye'de 1980 öncesi uygulanan sanayileşme politikası, içe dönük ve ithal ikamesine dayalı bir stratejiye sahiptir.