Türkiye'de grevlerin ekonomik analizi (1963-1995)

Abstract

Toplu pazarlık sisteminin unsurlarından birisi olarak kabul edilen grevlerin, işçilerin ister parasal istersede çalışma koşullarıyla ilgili birtakım isteklerinin toplu görüşmeler sırasında barışçı yollarla çözümlenememesi durumunda grevi kendileri için işverenlerine karşı bir koz olarak kullanmak istemeleriyle ortaya çıkan işçi hareketlerinin ülkemizdeki seyri ilgi çekicidir. Buradan hareketle ortaya konmaya çalışılan çalışmanın amacı, 1963Ê1995 yılları arasında meydana gelen grev hareketlerini inceleyerek bu grevlerin arkasında yatan ekonomik nedenlerin neler olduğu grevler iş kollarına veya iktisadi faaliyet kollarına incelenerek bazı yıllarda aşırı grevlere rastlanırken bazı yıllardaki grevlerin düşüklüğünün nedenlerini göstermektir. Çalışmanın amacı gereği, işçiÊişverenÊdevlet kesimlerinin yaptığı yanlışları ortaya koymak veya bu kesimlerden birini göklere çıkartırken diğer kesimleri eleştirmek veya kötülemek değildir. Burada yaşanmış gerçek grev olayları gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın birinci ve ikinci bölümlerinde genel olarak grevden bahsedilmiş, yani ilk bölümde grevin tanımı yapılmış, çalışma hayatında grevin rolünden bahsedilmiş enson grev türleri ve grevin bazı ülkelerdeki gelişimini incelendikten sonra ikinci bölümde de ülkemizdeki grev hakkından bahsedilerek, Türkiye'de grev hakkının tarihsel gelişimi, Türkiye'de grev hakkının anlamı ve fonksiyonu ortaya konmuş, 2822 Sayılı Kanunda bir grevin kanuniliğini sağlayan şartların neler olduğu gösterildikten sonra 1961 ve 1982 Anayasalarında yer alan grev hakkı incelenmiştir. Hem genel olarak hem de Türkiye açısından grevin gelişimini veren bölümlerden sonra bölümde de 1963Ê1995 yıllarındaki grevler araştırılmış, işkolları ve iktisat faaliyet kollarına göre grev gelişimleri verilmiş, grevin nedenleri yıllara göre açıklanmaya çalışılmıştır. Bu bölümde ayrıca işçi hareketlerinin yoğun olduğu yıllardaki grev enflasyonÊmilli büyüme ilişkisi hakkında birde yorum getirilmeye çalışılmış ve son olarak grevlerin ülke ekonomisinin verdiği ekonomik zarardan bahsedilmiştir. Yine bu bölümde, özellikle 1980 öncesi artış gösteren grev dalgalanmalarının ülke üretimine verdiği bir kaç rakamsal değer gösterilmiştir.