Türk turizm sektöründeki gelişmelerin cari işlemler dengesine muhtemel etkileri : Akdeniz ülkeleriyle karşılaştırmalı bir analiz

Abstract

Turizm olayı, 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızla gelişmeye başlamıştır. Günümüzde turizmin gerek dünya ekonomisindeki yeri, gerekse uluslararası mal ve hizmet ticaretindeki payı, onu en büyük sektörlerden birisi konumuna getirmiştir. Gelişme yolundaki ülkemiz açısından da turizm büyük önem taşımaktadır. Kalkınma çabasındaki ülkelerin karşılaştıkları sorunların başında döviz darboğazı gelmektedir. Bu konuda turizm zenginliklerine sahip ülkelerin, turizm değerlerini uluslararası turizme açmakla döviz elde edebilmek için bir alternatifleri bulunmaktadır. Turizmin ülke ekonomisindeki etkisi sadece döviz kazançlarıyla sınırlı değildir. Turizmin ekonomide istihdama, iç fiyatlara, devlet gelir ve harcamalarına, diğer sektörlere, döviz kuruna ve yatırımlara da etkisi vardır. Bu çalışmada, turizmin özellikle döviz kazandırıcı yönü ve bunun cari işlemler dengesine muhtemel etkileri üzerinde durulmuştur. Bu etkiler sadece ülkemiz için araştırılmamış, turizmde rakibimiz sayılabilecek Akdeniz ülkeleriyle de karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Türkiye'de 1983 yılından itibaren hızla gelişmeye başlayan turizm sektörü, ekonomideki ağırlığını da giderek artırmaya başlamıştır. Bu ağırlık sadece cari işlemler dengesinde değil, GSMH içindeki payı, toplam istihdam içindeki yeri şeklinde de kendini göstermektedir. Turizm sektöründen, her yıl artan miktarlarda elde edilen döviz gelirlerinin olmaması durumunda, ülkemizin cari işlemler açıklarının büyük ölçüde artacağı yapılan araştırmada ortaya çıkmıştır. İnceleme konusu yaptığımız Akdeniz ülkelerini gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler şeklinde iki gruba ayırabiliriz. Turizm döviz gelirlerinin, istisnasız her iki grup ülke için de cari işlemler dengesi yönünden önemli bir yere sahip olduğu görülmüştür. Fakat bu önemin gelişmekte olan ülkeler açısından daha da büyük olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle turizm potansiyellerini henüz tam kullanamayan Türkiye'nin ve benzer durumdaki diğer Akdeniz ülkelerinin elde ettikleri turizm dövizlerini artırarak, cari işlemler dengelerini sağlama yönünde şansları bulunmaktadır.