Politika ve ekonomi ilişkisi : Türkiye'de politik konjonktürel dalgalanmalar ve ekonomik oy verme

Abstract

Bu tez iki konuyu ele almaktadır. Bunlardan birisi politik konjonktürel dalgalanmalar, diğeri ise ekonomik oy verme teorisidir. Bu konular madalyonun farklı iki yüzünü temsil etmektedir ve politik ekonomide birbiriyle bağlantılı olmasına rağmen, genellikle ayrı ayrı ele alınırlar. Politik konjonktürel dalgalanmalar teorisi iktidar partilerinin yeniden seçilebilmek için ekonomiyi kendi çıkarları doğrultusunda nasıl manipüle ettiklerini analiz eder. Ekonomik oy verme teorisi ise bu olayda madalyonun diğer tarafıdır ve ekonomik koşulların seçmen tercihlerini nasıl etkilediği üzerinde durur. Tezin birinci bölümünde, politik ekonomik, sistemin tarihsel gelişimi anlatıldıktan sonra, politik ekonominin teorik kökenleri ele alınmıştır. Politik ekonomik modellerin işleyişi kısaca ele alındıktan sonra, bu sistemde yer alan aktörler (seçmenler, hükümet, siyasi partiler vs.) analitik olarak irdelenmiştir. İkinci bölümde ise, politik ekonomik sistemin arz yönlü yaklaşımlarından politik konjonktürel dalgalanma modelleri üzerinde durulmuştur. Bu modeller fırsatçı politik konjonktürel dalgalanmalar, partizan politik konjonktürel dalgalanmalar, rasyonel fırsatçı politik konjonktürel dalgalanmalar ve rasyonel partizan politik konjonktürel dalgalanmalar olmak üzere dört modelden oluşmaktadır. Bu dört model ve varsayımları açıklandıktan soma bu modellerle ilgili yapılmış olan ampirik çalışmalar gözden geçirilmiştir. Yine ikinci bölümde seçmen tercihleri ile ekonomik koşullar arasındaki ilişkinin teorik temelleri incelenmiştir (economic voting). Seçmenler hükümetin popülerliğini değerlendirirken veya oy kullanırken ekonomik koşullardan etkilenip, etkilenmediği ile ilgili ödül/ceza hipotezi, müvekkil hipotezi gibi yaklaşımlar ve bunlarla ilgili yapılan ampirik çalışmalar analitik olarak ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde, ilk olarak Türkiye'nin politik-ekonomik sistemi incelenmiştir. Daha sonra Türkiye'de ekonomik göstergelerin seçimler nedeniyle manipule edilip edilmediği, 1950-2003 yılları arasında regresyon analizleri ile test edilmiştir. Politik konjonktürel dalgalanmaların tespiti amacıyla ayrıca 1986-2003 yılları arasında çeyrek dönemlik verilerle tahmin yapılmıştır. Bu bölümün ikinci kısmında, bu kez, ekonomik koşulların seçmenin kararını etkileyip, etkilemediği ampirik olarak test edilmiştir. Bu amaçla hem anket sonuçlarına dayanan regresyon tahminleri hem de gerçek seçim sonuçlarına dayanan tahminler yapılmıştır. Bu tez çalışması göstermektedir ki 1950-2003 yılları arasında Türkiye'de politik konjonktürel dalgalanmalar söz konusudur.