Türkiye'de konjonktürel dalgalanmaların arz ve talep şokları ile analizi

Abstract

Sürekli bir değişim içinde olan günümüz ekonomilerinde sürdürülebilir büyümeyi yakalamak ve istikrarı sağlamak için ekonomiye zamanında ve doğru müdahale edilmelidir. Bu yüzden ekonomideki konjonktürel dalgalanmalar ayrıntılı bir şekilde incelenmeli ve uygulanacak politikalar elde edilecek sonuçlara göre belirlenmelidir. Konjonktürel dalgalanmalara neden olan şokların yapısı konusunda farklı iktisat okullarının farklı görüşleri vardır. Buna göre Klasik, Keynesci ve Paracı konjonktür teorilerine göre ekonomideki dalgalanmaların kaynağı toplam talepteki değişmelerdir. Reel konjonktür teorisine göre ise ekonomideki dalgalanmalar teknolojik değişimin neden olduğu arz yönlü şoklardan kaynaklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye ekonomisindeki konjonktürel dalgalanmaların nedenlerini belirlemek ve reel konjonktür teorisinin Türkiye ekonomisindeki konjonktürel dalgalanmaları ne derecede açıklayabildiğini tespit etmektir. Bunun için 1987:1–2007:3 dönemine ait üçer aylık veriler kullanarak, Türkiye ekonomisinde konjonktürel dalgalanmalara neden olan şoklar reel konjonktür teorisi kapsamında vektör otoregresyon (VAR) analiziyle saptanmaya çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre GSMH'daki dalgalanmaların temel kaynağı reel konjonktür teorisinin öngörülerine uygun olarak hem kısa hem de uzun dönemde arz şoklarıdır. Kısa dönemde GSMH'daki dalgalanmaları açıklayan diğer faktör talep şokundaki değişmeler olup, bu etki zamanla azalarak uzun dönemde düşük bir seviyede kalmaktadır. Ayrıca dış ticaret haddindeki hareketliliğin GSMH'daki değişmeler üzerindeki etkisi ise ancak uzun dönemde ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte nominal şokların hem kısa hem de uzun dönemde GSMH'daki dalgalanmaları etkileme gücünün olmadığı bulunmuştur.