Gravity vs conflict: what determines international trade?

Abstract

Bu araştırma, mesafenin, çatışmanın ve bunların birbirleri ile olan ilişkilerinin dış ticaret dinamikleri üzerindeki etkilerini Türkiye’nin karşılıklı ticaret verilerinden yararlanarak incelemeyi amaçlamaktadır. Uluslararası ticarette mesafenin önemli olduğu varsayımını kabul ediyoruz. Bununla birlikte, uluslararası ticaretin çekim modeli yalnızca çatışmanın olmadığı durumlarda işlerlik kazanmaktadır. Dolayısıyla bu çalışma, uluslararası çatışmaları dış ticaret çekim modeli ile bir araya getirmektedir. Üç temel soru bu çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır: (1) Ticaret performansının belirleyicisi nedir? (2) Çatışma uluslararası ticarette rol oynar mı? (3) Ticaret partnerleri arasında yaşanan çatışma Çekim Model’ini etkiler mi? Ticari ilişkiler üzerine farklı çatışma türlerini açıklamak için diplomatik ve güvenlik olmak üzere iki çeşit çatışma tanımlanmış ve ölçülmüştür. Analizlerde ayrıca “Arap Bahar’ının Türkiye’nin ticari ilişkileri üzerindeki etkisinin varlığını araştırılmıştır. Dinamik panel veri modellerinin, yani Genelleştirilmiş Momentler Metodu (GMM)’nun esas alındığı, 1990 ile 2003 yılları arasında Türkiye’nin Birleşmiş Milletler COMTRADE verilerine dayanan analiz sonuçları ticaret modelimizin Türk dış ticaretinin ele alındığı durumda çekim yaklaşımına iyi uyum sağladığını göstermektedir. Tahmin sonuçları ayrıca Diplomatik Çatışmalar durumlarda ticaret üzerinde negatif etkiye sahipken Güvenlik Çatışmaları ve Arap Baharının ticari ilişkileri olumsuz etkilediğini de işaret etmektedir. Dahası, Güvenlik Çatışmaları durumunda coğrafi yakınlığın ticari ilişkiler üzerindeki pozitif etkisi ortadan kaybolmaktadır.