Milli Mücadele döneminde Doğu Çukurova

Abstract

Mondros Mütarekesi ile başlayan Doğu Çukurova’nın Milli Mücadele tarihi, Kurtuluş Savaşı’nda önemli bir yer sahip olmuştur. İtilaf Devletleri tarafından ilk işgal edilen ve düşman işgalinden ilk kurtarılan cephe olan Doğu Çukurova bölgesindeki Ermenilerin faaliyetleri, Fransız-Ermeni işbirliğinin Türklere yansıması, Kuva-yı Milliye’nin özveriyle ortaya koyduğu direniş hareketleri ve Ankara İtilafnamesi ile bölgenin düşman işgalinden kurtuluşu arşiv belgeleri ile yeniden ele alınmıştır. Kısacası söz konusu çalışmayla bölgenin savaş bilançosu ele alınmamış belgeler ışığında Doğu Çukurova’nın Milli Mücadeledeki yol haritasını çıkarmak amaçlanmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Çukurova’nın işgaliyle ortaya çıkan silahlı örgütlenmeleri, bölgenin coğrafi özelliklerini ve İtilaf devletlerinin işgal sahalarını dikkate almış ve Adana’yı iki farklı bölgeye ayırarak Kuva-yı Milliye teşkilatını oluşturmuş ve Seyhan Nehri’nin doğusunda kalan alanın yerel örgütlenme sorumluluğu Doğu Çukurova Kuva-yı Milliye Komutanlığı’na verilmişti. Ayrıca Yüzbaşı olan Doğu Çukurova Komutanına “Aydınoğlu Tufan” takma adının verilerek Mücadeleyi asker – sivil dayanışmasıyla kuvvetlendirmek amaçlanmıştı. Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri ile de bir yandan düşman işgalinden kurtarılan bölgeler için milli yapılanmalar oluşturulurken diğer yandan Fransız işgalindeki kazalar için iaşe ve haberleşme faaliyetlerini yürütmüştü.